Kur’an’da Hz.Harun’un ailesi ve oğulları hakkında malumat bulunmamaktadır. Bu hususta Tevrat metinlerinde tafsilatlı bilgilere ulaşmaktayız. Tevrat’ın Çıkış babında Harun ehli hakkında şu bilgiler verilmektedir.
“Harun Nahşon'un kız kardeşi ve Amminadav'ın kızı olan Elişeva'yla evlendi. Elişeva ona Nadav, Avihu, Eleazar ve İtamar'ı doğurdu.” Çıkış 6/23
Harun@, Elişeva adındaki Yahudi boyundan bir kadınla evlenir ve bu evlilikten; Nadav, Avihu, Elazar ve İtamar adında dört oğlu olur. Yehova (Tanrı) Harun’u peygamberlikle görevlendirmesinin yanında, onu ve ölümünden önce onun gözetiminde oğullarını, Kâhin adı altındaki daha sonraki süreçte ruhbanlık haline gelen dini müessesenin başına getirir.
Kur’an’ın, Harun kıssası ve Musa kıssası anlatımlarında yer vermediği kâhinlik müessesi üzerinde, Tevrat’ta en ince detaylara kadar varan anlatımlar bulunmaktadır. Yahudiliğin, peygamberlikten sonraki en önemli hatta tek, olmazsa olmaz müessesi kâhin’liktir. Kâhinlik olmadan Tevrat hükümlerinin uygulanması mümkün değildir. Bir Yahudi günlük yaşamında uygulayacağı kural ve kaideleri kâhin elinden, onun onayından, onun müsaadesi olmadan gerçekleştiremez. Dinen mümkün değildir.
İsrail oğullarının kırk yıl süren çöl hayatı esnasında Allah ile Musa’nın Buluşmalarından sonra üç kutsal nesne ortaya çıkar. Bunlardan birincisi, Hz.Musa’nın Tur dağındaki Allah ile sözleşmesinden sonra getirdiği ve Allah’ın eli ile yazıldığı Tevrat tarafından belirtilen içinde “On emir” yazılı levhalardır.
“RAB Tanrı parmağıyla yazmış olduğu iki taş levhayı bana verdi. Bu levhalar, dağda toplandığınız gün RAB'bin ateşin içinden size bildirdiği bütün buyrukları içermekteydi.” Tesniye 9/10
İkincisi ise; yine Yehova’nın emri ile kurulan ve Tur dağından sonra Hz.Musa ile buluşmalar sırasında kullanılan kutsal İbranice “ Ohel Moed” -Çadır mabed- veya “Mishkan” –Mesken- adı verilen “Buluşma çadırı”dır.
“Aralarında yaşamam için bana kutsal bir yer yapsınlar.“
“Mesken’i ve eşyalarını sana göstereceğim örneğe tıpatıp uygun yapın.”Çıkış 25/8–9
“Musa bir çadır alır, ordugahın dışına, biraz öteye kurardı. Ona 'Buluşma Çadırı' derdi. Kim RAB'be danışmak istese, ordugâhın dışındaki Buluşma Çadırı'na giderdi.”
Çıkış 33/7
Üçüncü kutsal nesne ise; içine on emirin yazılı olduğu levhaların konduğu ve Yehova’nın üzerindeki iki melek arasından Musa ile konuştuğu İbranice “Aron ha-Berit” adı verilen Ahit Sandığıdır.
“Seninle orada, Ahit Sandığı'nın üstündeki Kerubiler (Melekler) arasında, kapağın üzerinde görüşeceğim ve İsrailliler için sana buyruklar vereceğim.”Çıkış 25/22
Bu üç kutsal nesnenin birleştiği “Buluşma çadırı” ve içindeki Kutsal levhalar ve Ahit Sandığı kutsallarının korunması ve burada yapılan ve yapılacak ayinlerin idaresi ile ilgili olarak; Yehova tarafından onun emri ile Kâhin ve daha sonrasında müessese olarak oluşarak günümüze kadar binlerce yıldır devam ede gelen kâhinlik kurumu oluşturulmuştur.
Kâhinliğin de kendi kutsal ritüelleri oluşmuştur. Bunların başında Kâhin giysileri, Kahinlerin buluşma çadırına girişleri, içindeki Ahit Sandığı ve diğer kutsal eşyalarla ilgili yapacakları törensel işler, Yehova emriyle kaide haline getirilmiştir.
"Bana kâhinlik edebilmeleri için, Harun'la oğullarını kutsal kılmak üzere şunları yap: “
“Harun'la oğullarını Buluşma Çadırı'nın giriş bölümüne getirip yıka.”
“Giysileri al; gömleği, efodun altına giyilen kaftanı, efodu ve göğüslüğü Harun'a giydir. Efodun ustaca dokunmuş şeridini bağla.”
“Başına sarığı sar, üzerine de kutsal tacı koy.”
“Sonra mesh yağını al, başına dökerek onu meshet.”
“Bellerine kuşak bağla, başlarına başlık koy. Kalıcı bir kural olarak kâhinlik onların işi olacak. Böylece Harun'la oğullarını atamış olacaksın.” Çıkış 29/1-9
"Bana kâhinlik etmeleri için İsrailliler arasından ağabeyin Harun'u, oğulları Nadav, Avihu, Eleazar ve İtamar'ı yanına al.” Çıkış28/1
Kahin Harun ve oğullarından sonra öncelikle Harun sulbünden kişilerden,onlardan kimse olmadığı zaman Levi oğullarından olan kişilerden seçilmek zorundadır.
“O zaman RAB, kendi Antlaşma Sandığı'nı taşıması, kendisine hizmet etmek üzere önünde durması ve O'nun adıyla kutsaması için Levililer oymağını ayırdı.”
“Bugün de aynı görevi yapıyorlar.” Tesniye10/6,8
“Levililer'i Levha Sandığı'nın bulunduğu konuttan, eşyalardan ve konuta ait her şeyden sorumlu kıl. Konutu ve bütün eşyalarını onlar taşısın; konutun bakımını onlar yapsın, çevresinde ordugah kursun.” Sayım 1/50
Öyle ki bu silsile içersinde biyolojik olarak ayrım, seçme bile yapılmaktadır.
“Kâhin Harun'un soyundan bu kusurlara sahip (Kör, topal, yüzü arızalı, organlarından biri aşırı büyümüş, kolu veya ayağı kırık, kambur, cüce, gözü özürlü, uyuz, yarası kabuk bağlamış ya da hadım.) hiç kimse RAB için yakılan sunuyu sunmak üzere sunağa yaklaşmayacak. Çünkü kusurludur. Tanrısı'na yiyecek sunusu sunmak üzere sunağa yaklaşamaz.”
“Böyle bir adam Tanrısı'na sunulan kutsal ve en kutsal yiyecekleri yiyebilir.”
“Ancak perdeye ve sunağa yaklaşmayacaktır. Çünkü kusurludur. Tapınağımı kirletmesin. Onları kutsal kılan RAB benim."
“Musa Harun'la oğullarına ve bütün İsrail halkına bunları anlattı.” Levililer 21/21–24
Kâhinler ve onlarla sosyal ilişkide olanların da yaşamlarında uyacakları işler dahi kural ve kaidelere bağlanmıştır.
"Kâhinler buyruklarıma uymalıdır. Yoksa günahlarının bedelini öder, buyruklarımı çiğnedikleri için ölürler. Onları kutsal kılan RAB benim.”
"Kâhin ailesi dışında hiç kimse kutsal sunuyu yemeyecek; kâhinin konuğu ve işçisi bile.”
“Ama kâhinin parayla satın aldığı ya da evinde doğan köle onun yemeğini yiyebilir.
“Kâhinin kâhin olmayan bir erkekle evlenen kızı bağışlanan kutsal sunuları yemeyecek.”
“Ama dul kalmış veya boşanmış, çocuğu olmamış ve gençliğinde kaldığı baba evine geri dönmüş kâhin kızı babasının ekmeğini yiyebilir. Aile dışından yabancı biri asla yiyemez”
"Bilmeden kutsal sunuyu yiyen biri, beşte birini üzerine katarak kâhine geri verecek.”
“Kâhinler İsrail halkının RAB'be sunduğu kutsal sunulara saygısızlık etmeyecekler.”
Levililer 22/9–15
Hastalıkların tanısı onların iyileşip iyileşmediği ve hastanın halk ile temasının kesilip kesilmemesi gibi konular dahi Kâhinler ilgi kapsamı dâhilindedir.
"Bedeninde deri hastalığına dönüşebilecek şiş, kabuk ya da parlak leke bulunan kişi Harun'a, ya da Harun'un kâhin oğullarından birine götürülecek.” Levililer 13/2
Harun’@un oğullarından en büyük olanları Nadav ve Avihu, kutsal buluşma çadırının bulunduğu alandaki yakma ritüellerini yerine getirirken yaptıkları yanlış yüzünden, Yehova (Tanrı) tarafından cezalandırılarak ölürler.
“Harun'un oğulları Nadav'la Avihu buhurdanlarını alıp içlerine ateş, ateşin üstüne de buhur koydular. RAB'bin buyruklarına aykırı bir ateş sundular.”
“RAB bir ateş gönderdi. Ateş onları yakıp yok etti. RAB'bin huzurunda öldüler.” Levililer10/1–2
Harun@ İki oğlunun ölümünden sonra geriye kalan Eleazar ve İtamar'la; kendisine Yehova tarafından tevdi edilen kâhinlik müessesini sürdürmüş; öldükten sonra bu müessese oğulları tarafından devam ettirilmiştir.
“Harun orada öldü ve gömüldü. Yerine oğlu Eleazar kâhin oldu.”
Musa ve Harun peygamber ve sonraki Davut ve Süleyman peygamberler dönemlerinde de, Kutsal ahit sandığının gerek kutsal “Buluşma çadırı” gerekse kutsal “Süleyman mabedi” içersinde korunması ve buradaki ibadetler esnasında ve hayatın içersindeki diğer yaygın olan ibadetlerle ilgili olarak İsrail oğullarını yönlendiren ve Allah’a karşı onların bağışlanmalarına aracılık eden kâhinlik müessesi, bir “Ruhbanlık müessesesi” olarak Yahudi dininin bugün de önemli ve ayrılmaz parçasından biri olarak halen sürdürülmektedir. Bu yazıdan bağımsız ve ayrıntılı olarak üzerinde durulması gereken bir konu olduğu için bu kadarla yetiniyoruz.
Cengiz Duman
Araştırmacı-Yazar
