Yahya peygamberin beşerî ve peygamberî özellikleri
Al-i imran suresi 39. ayetinde Zekeriyya aleyhisselam'a çocuk müjdelenirken; bu çocuğun aynı zamanda sahip olduğu nitelikleri de belirtilerek, onun üstün vasıflı biri olduğu ve olacağı bildirilmektedir.
"Allah sana, kendisi tarafından gelen bir Kelime'yi tasdik edici, efendi, iffetli ve Salihlerden bir peygamber olarak Yahya'yı müjdeler." Al-i imran / 39
"Ey Zekeriyya! Biz sana bir oğul müjdeleriz ki, onun adı Yahya'dır. Daha önce ona kimseyi adaş yapmadık." Meryem / 7
"Ey Yahya! Kitab'a (Tevrat'a) var gücünle sarıl!" (dedik) ve henüz sabi iken ona (ilim ve) hikmet verdik."
"Tarafımızdan ona kalp yumuşaklığı ve temizlik de (verdik). O, çok sakınan bir kimse idi.
"Ana-babasına çok iyi davranırdı; o, isyankâr bir zorba değildi." Meryem / 12–14
Kur'an'daki Yahya kıssasını anlatan Ayetlerde Yahya'nın üstün vasıfları şöyle sıralanmaktadır.
(1) "…Daha önce ona kimseyi adaş yapmadık.. "
(2) henüz sabi iken ona (ilim ve) hikmet verdik.
(3) Efendi (Seyyid),
(4) Sâlihlerden
(5) İffetli
(6) Tarafımızdan ona kalp yumuşaklığı
(7) temizlik
(8) O, çok sakınan bir kimse idi.
(9) Ana-babasına çok iyi davranırdı; o, isyankâr bir zorba değildi.
(10) Kendisi tarafından gelen bir Kelime'yi tasdik edici,
(11) Peygamber
Şimdi Yahya@nın bu vasıflarını inceleyelim.
(1) "….Daha önce ona kimseyi adaş yapmadık.. " :
Allah, Yahya'dan@ önce hiç kimseye bu adın verilmediğini beyan ederek; onun adından başlayarak seçilmiş biri olduğunu ifade eder.
"Ey Zekeriyya! Biz sana bir oğul müjdeleriz ki, onun adı Yahya'dır. Daha önce ona kimseyi adaş yapmadık." Meryem / 7
Müfessirlerden bazıları Meryem suresindeki ayette geçen "Semiyyen" ifadesinin, benzer anlamını da ihtiva edebileceğini belirterek, "Daha önce ona kimseyi adaş yapmadık." ifadesinin "Daha önce onun bir benzeri gelmedi." şeklinde de olabileceğini söylemişlerdir.
İncil nüshalarından Luka İncil'in de; Yahya'nın @ adının akrabalarının içinde kimsede olmadığı belirtilerek, Zekeriyya'nın@ dili tutulduğundan yazı ile yanındakilere Yahya ismini bildirdiğini, bu yüzden çok şaşırdıklarını ifade edilmektedir.
"Ona babası Zekeriya'nın adını koymak istediler. Ama annesi, "Hayır, Yahya olacak" dedi. Onlar, "Akrabalarının içinde bu adı taşıyan kimse yok! " dediler. Bunun üzerine çocuğa hangi ismi koymak istediğini işaretle babasına sordular. Zekeriya bir taş levha istedi ve "Adı Yahya'dır" diye yazdı. " Luka / 1.bab;59-63
Yahya'nın @ adı ile ilgili olan olayların bile onun üstün bir insan olacağının habercisi olduğunu yorumlayanların bu konuda tüm bölgede bu olayı anlatarak yaydıkları ayrıca belirtilmektedir.
"Komşuların hepsini korku sardı. Bütün bunlar Yahudiyye'nin tüm dağlık bölgesinde konuşulmaya başlandı. Olayı duyanların hepsi, "Nasıl bir çocuk olacak bu" diye meraklanıyorlardı."
Luka / 1.bab;65–66
Anlaşılıyor ki doğmadan evvel başlayan olağanüstü durum, Yahya'nın@ doğumu ile birlikte pekişmiş, ve onun özellikli biri olacağı belki de Yahudilerin beklediği "Mesih" olabileceği beklentisi hâsıl olmuştu.
(2) henüz sabi iken ona (ilim ve) hikmet verdik :
Hz. Zekeriyya'nın rahle-i tedrisinde yetişen Yahya, Allah'ın ona bahşetmesi üzerine hikmet sahibi de olmuştur. Bizatihi Zekeriyya'nın @ hem oğlu hem talebesi olması ona bu aşamaları kazandırmış olmalıdır.
(3) Efendi (Seyyid):
Arapça Seyyid kelimesi; Efendi, değerli, günahlardan korunan, hikmet sahibi, şerefli gibi özellikli insan anlamlarına gelmektedir. Bu yüzden Yahya @ Seyyid olarak tavsif edilerek diğer insanlardan mizacının farklılığı Allah tarafından tescil edilmektedir.
(4) Salihlerden:
Yahya; Allah tarafından müsaade edilmiş İyi işler yapan, marufu emreden kişilerden olarak tarif edilmektedir.
(5) İffetli :
Arapça Hasur iffetli, kadınlara aşırı meyletmeye sebep olacak şehevi duygulardan arınmış manasına gelmektedir. Yahya @ hayatının son bölümünde, Kral Herodes Antipas'ın karısı ve onun üvey kızının komploları ile iftiralara uğramasına rağmen yaşadığı dönemde iffeti hususunda hiçbir kötü söylentiye uğramadığı halde; Hz. Yahya'nın iffeti hususunda Hıristiyan kültürü; Kral Herodes Antipas'ın karısının, Yahya'ya @ âşık olduğu Hz. Yahya'nın iffetinden ödün vermemesinden dolayı, Kral Herodes'in karısı ve onun üvey kızının komploları yüzünden Kral Herodes Antipas tarafından başı kesilerek şehit edildiği şeklinde oluşan edebi
ürünlerle doludur. Kur'an'ın Hz. Yahya'nın iffeti üzerinde durmasının sebebi, beklide bu Hıristiyan dini kültüründeki yanlış oluşturulan inançlar yüzündendir.
(6) Tarafımızdan ona kalp yumuşaklığı :
(7) temizlik:
(8) O, çok sakınan bir kimse idi :
(9) Ana-babasına çok iyi davranırdı; o, isyankâr bir zorba değildi :
(10) Kendisi tarafından gelen bir Kelime'yi tasdik edici :
Allah Zekerriyya'ya ihsan ettiği, doğacak bebeğin, İslam üzere olacağı Allah'ın varlığı ve birliğini tasdik edeceğini belirtmektedir. Yani Zekeriyya'ya @ Allah'a muti bir kul olacak çocuk müjdelenmiştir. Nuh'un oğlu gibi Allah'a asi ve isyankâr olmayacaktır. Müfessirler "Kendisi tarafından gelen bir Kelime'yi tasdik edici" ifadesinin kendisinden sonra peygamber olacak İsa'yı müjdelemesine işaret olduğunu yorumlamaktadırlar. Buna dayanak olarak Nisa suresindeki şu ayeti delil olarak sunmaktadırlar.
"Meryem oğlu İsa Mesih, ancak Allah'ın resulüdür, (o) Allah'ın, Meryem'e ulaştırdığı kelimesi (Kelimetuhu)ve O'ndan bir ruhtur. " Nisa / 171
(11) Peygamber:
Allah tarafından, Hz. Zekeriyya'ya ihsan edilen Yahya, tüm iyi huy ve işlerle donanmış bir kişi olarak aynı zamanda peygamberlik ile görevlendirileceği açıklanmaktadır. Tıpkı Hz. Musa'nın annesine Musa'nın@ Nil'in sularından kurtarılıp, peygamber olacağı müjdelendiği gibi. "Musa'nın anasına: Onu emzir, kendisine zarar geleceğinden endişelendiğinde onu denize (Nil nehrine) bırakıver, hiç korkup kaygılanma, çünkü biz onu sana geri vereceğiz ve onu peygamberlerden biri yapacağız, diye bildirdik." Kasas / 7
Cengiz Duman
Araştırmacı-Yazar |
