Hz.Zülkarneyn'in tarihsel kimliğini tespit etmeye çalışırken metodumuz ne olmalıdır ?     Bin yıllar önce yaşamış Zülkarneyn'in, kimliği üzerinde araştırmalar yaparken, Zülkarneyn'in Kur'an'da zikredilen vasıfları üzerinde yoğunlaşarak, buradan hareketle tarihi kişiliğine gitmemiz daha isabetli olacaktır düşüncesindeyiz. Nitekim, müfessirler Zülkarneyn'in tarihsel kimliği üzerinde dururlarken ulaştıkları; krallardan " İskender "in, Kur'an'da zikredilen Zülkarneyn'in vasıflarına uymadığını gördüklerinde; daha önce vardıkları bu tespiti terk ederek, hidâyete yönelik vasıflarını baz alıp, Makedonyalı kral İskender'in, Zülkarneyn olamayacağını belirtmişlerdir. Yani Kur'an'ın hidâyete yönelik mesajlarına uygunluk derecesinde Zülkarneyn kimliğine ulaşmaya çaba sarf etmişlerdir. Esasen Kur'an'da hidayete yönelik mesajlar öncelikli olduğu için, verilecek mesaja uygunluk derecesinde, öz olarak, tarihi ve coğrafik anlatımlara yer verilmiştir. Bundan dolayı Kur'an'da anlatılan kıssalarda tarih, coğrafya zaman ve biyografi v.s gibi mefhumlar ikincil planda kalmıştır. Ancak bu demek değildir ki; Kur'an Tarihe, Coğrafya'ya, Zaman'a, Kronolojiye yer ve önem vermemiştir. Bu öğeler insan bilgi ve muhayyilesinin akışına bırakılarak süreç içersinde ulaştıkları bilgilerle birlikte Allah'ın mesajlarına uygun olarak tabiî zemine oturmuştur / oturmaya devam edecektir. Kur'an'da verilen Yusuf @ ve Musa @ kıssalarındaki Mısır şehir medeniyeti ; din, Kültür, ekonomik ve sosyal hayatı, kronolojisi, günümüz arkeoloji, Mısıroloji gibi modern bilim dalları ile daha da ayrıntılı bir biçimde incelenebilmektedir. Bu bilimsel çalışmalar neticesinde ulaşılan veriler, Kur'an'da geçen kıssalarda ayrıntı verilmemiş olayların tarihî ve coğrafî hususlarının daha ayrıntılı anlaşılması ve yorumlanması bazında yararlar sağlamaktadır. Çağdaş dünyadaki modern bilimlerin; arkeoloji, tarih, coğrafya ve diğer dallarındaki çalışmalarını, engellememiz mümkün değildir. Müslümanlar olarak bunlardan bigâne kalmamız da mümkün değildir. Dolayısı ile Kıssaların anlaşılması; Kıyamete kadar her zaman diliminde Kur'an'ın ayetleri çerçevesi ve ışığında, o devrin ulaştığı bilimsel disiplinlerin verileri de kullanılarak yeni yeni perspektif ve vizyonlarda idrâk edilmeye devam edilecektir. Zülkarneyn'in kişiliği öncelikli bir konu olsaydı Allah; Davud @, Süleyman @, Yusuf @ ve Sebe melikesi ile ilgili kıssalarda yaptığı gibi, Zülkarneyn hakkında da kişiliği, yaşadığı yer ve zamanı ve gibi hususlarda muhataplara kesin bilgiler verebilirdi. Anlaşılıyor ki cenabı Hak açısından, Zülkarneyn kıssasından istenilen mesajı almak için bu hususlardaki ayrıntılar öncelikli değildir. Kur’an’da anlatılan Zülkarneyn kıssasındaki kişi, kronoloji, tarih, coğrafya gibi bin dört yüzyıl öncesinden gelen tanımlamaların; bin yıllar sonraki çağdaş toplumların anlayışlarına, sonraki toplumların elde ettikleri tecrübî vasıtalar, bilgi birikimleri kanalıyla ulaştırılmak ya da yorumlamak gereği doğmaktadır.  Cengiz Duman Araştırmacı-Yazar